Ankara Paratoner Raporu

Yıldırımlar direkt düştükleri yerde can kaybı, yangın, bina hasarlarına neden olmaktadır.

İnsan üzerine direkt düşmesi sonucu genellikle kalbin durması, kan damarların işlevlerinin yitirmesi, ağır yanık gibi sebeplerle ölümlere yol açmaktadır. Yıldırımın can kaybına sebep olmasındaki diğer etkende toprakta gerilim yükselmesine neden olmasıdır. Bu gerilim yükselme alanı içerisindeki canlıların, toprakla temas eden yüzeyleri arasında potansiyel farklar meydana gelir. Bu potansiyel fark nedeniyle canlılar, üzerilerinden geçen bir akıma maruz kalır. Adım gerilimi denen bu olay yüzünden de can kayıpları yaşanmaktadır.

Yıldırımın binalara en büyük zararı yangına sebebiyet vermesiyle verir. Ayrıca yıldırım direkt düştüğü bina bölümünü parçalama, kopmalar, yapının bozulması gibi sonuçlara da yol açmaktadır. Yıldırımın tesise direk düşmesi ya da tesis yakınında bir yere ya da tesisi besleyen enerji hatlarına düşmesi sebebiyle elektrik tesisatını aşırı yüklemesi sonucu oluşan hasarlar oluşmaktadır.

İnsanoğlu hala tam olarak çözümleyemediği yıldırımdan, korunmak ve verdiği kayıpların önüne geçmek için çeşitli yöntemler geliştirmiştir. Bu yöntemler zaman içerisinde yeni bilgilerle geliştirilmiş, bazı korunma metotlar farklılaşmış, hatta bazı korunma metotlarının kullanılması yasaklanmıştır.

Yıldırımdan korunmanın sistemlerinin ( paratoner ) bugünkü hali bile hala korunma için yeterli olgunluğa erişmemiştir. Teknoloji ilerledikçe yıldırımdan korunma sistemlerinin kendilerini revize etmeli, yeni yöntemlerin gelişmesi gereklidir.

Yıldırımdan korunma sistemleri aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz.

1- Aktif paratoner ile yıldırımdan korunma

2- Radyoaktif paratoner ile yıldırımdan korunma

3- Franklin çubuğu ile yıldırımdan korunma

4- Faraday kafesi ile yıldırımdan korunma

5- İç yıldırımlık ile yıldırımdan korunma

Yıldırıma karşı koruma ( paratoner ) topraklamalarına 2 m’den daha küçük mesafede başka topraklayıcılar bulunuyorsa, bütün topraklayıcılar birbirleriyle bağlanmak zorundadır. Topraklayıcı mesafelerinin 2 ila 20 m arasında olması durumunda bütün topraklayıcıların birbirleriyle bağlanması tavsiye edilir. Toprak özdirencinin 500 Ωm’den daha yüksek olduğu durumlarda, aralarındaki mesafeler 20 m’den büyük olan topraklayıcıların da yıldırıma karşı koruma topraklamasına bağlanması tavsiye edilir.

İletişim sistemine ilişkin topraklama tesislerinin, binanın yıldırıma karşı koruma tesisiyle bağlanması tavsiye edilir. Bunun için, yıldırıma karşı koruma tesisinde olduğu gibi aynı iletken kesitleri ve elemanlar kullanılmalıdır. Bu amaçla topraklama kuşaklama (ring) iletkenleri birçok kere, ancak topraklama baraları veya topraklama klemensleri sadece bir kere bağlanırlar.

İçlerinde iletişim tesisleri işletilen, yıldırım tehlikesine maruz kalabilecek yüksek binalarda ( örneğin çelik - beton haberleşme kulelerinde ), atlamaları önlemek için, dikey metal kısımlar yeterli kesitteki inşaat demiri ( St 37 ) ile sarılmış olmalıdır. Topraklama birleştirme iletkeninin, teknik donanım için yukarıya taşınması boyunca, fonksiyon topraklaması ve koruma iletkeni her katta, fakat en az 10 m aralıklarla ve aynı şekilde binanın en üst ve en alt noktalarında, örneğin binanın demir iskeleti gibi sarılı dikey metal kısımlarına bağlanmalıdır. Bu durumda bu kısımların kolay erişilebilir bağlantı noktaları bulunmalıdır.

Yıldırıma karşı koruma ( paratoner ) tesisi bir ana indirici merkezin işletme topraklamasından ayrı tutuluyorsa, bu işletme topraklamasıyla bağlanmış iletişim sistemine ilişkin topraklama tesisi, sadece eklatör üzerinden yıldırıma karşı koruma tesisiyle bağlanabilir.

Mevcut paratoner sistemlerinin yılda en az 1 ( bir ) defa kontrol edilmesi ve topraklamasının kontrol edilmesi gereklidir.

Çetiner Mühendislik olarak tarafımızdan paratoner sistemi ölçümü ve raporlandırılması yapılmaktadır.