Aktif Paratoner Nedir ?

Aktif Paratoner ile Yıldırımdan Korunma

Bu metot Türkiye’de en çok kullanılan yıldırımdan korunma metodudur. Çalışma prensibi E.S.E. - Early Streamer Emission - Erken Akış Uyarılı sistemine dayanır. Aktif paratoner metodu, yıldırımı yakalanıp, tesisat bileşenleri üzerinden geçirilecek toprakta yıldırımı sönümlendirmeyi hedefler. Yıldırımı yakalamak için yıldırımın geri dönüş strokuna yerden atlama yaparak buluttan gelen bu strok ile birleşir. Böylece aktif paratoner yıldırıma davet göndererek akımın güvenle aktarılacağı bir yol oluşturmuş olur.

Aktif Paratoner Standardizasyon

Aktif paratoner hususunda Türkiye’de TS 13709 standardı bulunmamaktadır. Türkiye ve dünya piyasasında en çok temel alınan standartlar Fransız NFC 17-102 ve İspanyol UN 21186’dır. Bu standartlar içerisindeki tariflenen testler ile yüksek gerilim laboratuarlarında aktif paratonerin erken akış kazancı DT belirlenir.

Aktif paratoner Koruma Yarıçapı ve Projelendirme

Aktif paratonerde yıldırımdan korunma alanı mevcuttur. Bu alanın hesaplanmasında standartlarda belirtilen aşağıdaki formül kullanılır.

Rç² = [h x (2xD-h) + DL x (2xD+DL)]
Rç= Koruma Yarı Çapı
h = Çatı Direği Serbest Yüksekliği
D = NFC 17-102 Standartına Göre Tetikleme Mesafesi

- Çok Hassas Koruma Alanı Hesabında = 20 m
- Hassas Koruma Alanı Hesabında = 45 m
- Standart Koruma Alanı Hesabında = 60 m

DL = Uyarım Yolu (m)
DL(m) = V(m/μs)xDT(μs)
DT = Erken Akış Kazancı (Tetikleyici Adım) (μs)

DT (μs) (Atlama Zamanı Kazancı) Nasıl Bulunur: NFC 17-102 standardına göre yapılan testlerde basit bir madeni yakalama ucu ve aktif paratoner’e 100’er adet aynı genlik ve şiddette yıldırım deşarjı uygulanır. Numunelerin her bir yıldırım deşarjını yakalayıp toprağa verme süreleri ölçülür ve bu değerlerin ortalamaları alınır. Elde edilen ortalama TESE ve TSR değerleri grafikte referans eğrisi ile karşılaştırılarak paratonerin basit yakalama ucuna üstünlüğünü gösteren DT değeri tayin edilir.

DL(m) ( Uyarım Yolu ) Nasıl Bulunur: DL(m) = V (m/μs) x DT (μs) formülünde DT değeri yüksek gerilim laboratuarlarında yapılan testler sonucu ortaya çıkmıştır. V (m/μs) değeri = 1 olarak hesaba katılır.

D(m) ( Tetikleme Mesafesi ) Nasıl Bulunur: Koruma gerekliliğinin ve düzeyinin hesabı sonucu bulunur.